این ملکولهای کربنی که به شکل توپ فوتبال هستند به "باکی بال" موسومند و اولین بار 25 سال قبل به طور تصادفی در آزمایشگاه خلق شدند.
این ملکولها "سومین نوع کربن" پس از گرافیت و الماس هستند.
محققین نتایج یافتههای خود را در نشریه "ساینس" تشریح کردهاند."باکی بال"ها حاوی 60 اتم کربن هستند که در یک کره آرایش یافتهاند. اتمها در حالتهای مختلف پنج و شش ضلعی که در ابعاد اتمی درست مانند توپ فوتبال به نظر میرسند به هم وصل هستند.
گروه محققین تحت سرپرستی جان کامی از دانشگاه آنتاریوی غربی در کانادا این کشف را با کمک تلسکوپ اسپیتزر ناسا که یک تلسکوپ فضایی فروسرخ است انجام داد. پروفسور کامی گفت: "اینها انواع نوسانها و لرزشها را تجربه میکنند و به این ترتیب در طول موجهای خیلی مشخص با نور فروسرخ تعامل پیدا میکنند."زمانی که این تلسکوپ، تصاعدها در این طول موج را ردیابی کرد، پروفسور کامی میدانست که درحال تماشای علائمی از بزرگترین ملکولهایی است که تاکنون در فضا یافت شده است.
او به بی بی سی گفت: "بعضی از دانشجویان دوره لیسانس، من را دارنده یک رکورد جهانی میدانند. اما فکر نمیکنم در این زمینه رکوردی وجود داشته باشد." این علائم از ستارهای در فاصله 6500 سال نوری در صورت فلکی "ارا" که از نیمکره جنوبی دیده میشود میآید.
پروفسور کامی گفت که این کشف احتمالا تعجبانگیز نیست اما "خیلی هیجان انگیز" است. او گفت: "خیلی از دانشمندان انتظار داشتند که اینها در فضا وجود داشته باشند، چون در میان پایدارترین و مقاومترین مواد هستند. به همین دلیل زمانی که در فضا تشکیل شدند، خیلی سخت از میان خواهند رفت." او افزود: "اما این یک شاهد روشن از یک طبقه کاملا نو از ملکولهایی است که آنجا وجود دارد."محققین اکنون میخواهند دریابند که چه کسری از کربن موجود در جهان ممکن است در این کرههای کربنی "به تله" افتاده باشد.
آنها همچنین میخواهند با استفاده از خواص شناخته شده این ملکولها درک بهتری از فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی در فضا به دست آورند. این کشف حتی ممکن است به روشن شدن سایر مشخصههای شیمیایی غیرقابل درک در فضا کمک کند.
کشف این ملکولها در زمین نیز تصادفی بود
محققین سعی داشتند شرایطی در اتمسفر ستارگان عظیم سالخورده غنی از کربن را بازسازی کنند که چنین ملکولهایی تولید شد.
به گزارش آسمان پارس، پروفسور کامی گفت: "این آزمایشها برای ایجاد زنجیرههای بلند کربنی ترتیب داده شده بود که بعد چیز غیرمنتظرهای از آن بیرون آمد - این ملکولهای شبیه به توپ فوتبال که خیلی هم عجیب به نظر میرسیدند."
"و حالا معلوم شده است که آن شرایط که عمدا در آزمایشگاه ایجاد شد عملا در فضا هم اتفاق میافتد - فقط لازم بود به نقطه درست بنگریم."
هری کروتو که اکنون در دانشگاه ایالتی فلوریدا در آمریکا تدریس میکند به خاطر ساختن آن ملکولها از برندگان جایزه نوبل شیمی سال 1996 شد. او گفت: "این پیشرفت خیلی هیجانانگیز شواهد قانع کنندهای فراهم میکند که این ملکولها، همانطور که من مدتها مظنون بودم، از زمانهای دوردست در گوشههای تاریک کهکشان ما وجود داشته است."
"خیلی زیباست که از چشم ما پنهان مانده بود و یک آزمایش برای کشف وقایع درون ستارگان لازم بود تا پیدا شود." او گفت: "همه کربنی که در جسم شما هست از غبار ستارگان میآید، شاید این کربن زمانی به شکل باکی بالها (در فضا) بوده است."